Archives: İqtisadi terminlər lüğəti

Absentizm

Absentizm — Hüquqi normalara, o cümlədən əmək qanunçuluğuna məhəl qoymadan, heç bir üzürlü səbəb olmadan işə çıxmama.

Açıq sistem

Açıq sistem xarici mühitlə əlaqəsi (informasiya, iqtisadi və b.) olan sistemdir. Belə əlaqə həmin sistemin, o cümlədən təşkilatların səmərəli fəaliyyətinin önəmli şərtidir. İqtisadi və sosial sistemlər açıq sistemlərdir.

Açıq Tipli Səhmdar Cəmiyyəti (ASC)

Açıq Tipli Səhmdar Cəmiyyəti (ASC) — səhmlərini müstəqil surətdə abunəçilər arasında özgəninkiləşdirmək hüququna malik, Nizamnamə fondunun minimum məbləği 20 milyon manatdan az olmayan səhmdar cəmiyyətdir.

  • Səhmdar Cəmiyyətinin iştirakçıları onlara mənsub olan səhmləri digər səhmdarların razılığı olmadan özgəninkiləşdirə bildikdə, o ASC sayılır;
  • Bu səhmdar cəmiyyət buraxdığı səhmlərə açıq abunə yazılışını həyata keçirir, yəni onların sərbəst satışını həyata keçirir;
  • ASC-də səhmlərə abunə yazılışı təsisçilər tərəfindən müəyyən edilir, cəmiyyət səhmlərini bilavasitə özü, bank və ya birja vasitəsilə sata bilər;
  • Səhmlərə abunə yazılışı kütləvi informasiya vasitələrində elan olunmalıdır, abunə yazılışının müddəti 6 aydan çox olmamalıdır;
  • ASC illik hesabatını və maliyyə hesabatlarını (mikro və kiçik sahibkarlıq subyektləri istista olmaqla) hamının tanış olması üçün hər il dərc etməyə borcludur.
Agent

Agent — müəyyən müddət ərzində başqasının tapşırığı və onun hesabına istehsal, satış, tədarük, topdansatış ticarəti üzrə fəaliyyət göstərən (müvəkkillik edən) hüquqi və ya fiziki şəxsdir. Agentin əqd sənədlərinə imza etmək hüququ olmur; gördüyü işlərə görə sifarişçidən müqavilə əsasında xidmət haqqı alır.

Onu da yada salaq ki, “VM Consulting” şirkəti agent xidmətləri sahəsində uzmanlaşmış bir şirkət olaraq, fiziki və hüquqi şəxslərə öz xidmətlərini təklif edir:

  • Yerli və xarici investisiyalı kommersiya hüquqi şəxslərin, nümayəndəliyinin və ya filialının dövlət qeydiyyatına alınması (Elektron və ya ASAN xidmət mərkəzlərində VÖEN alınması);
  • Fiziki və Hüquqi şəxsin fəaliyyətinin onlayn bərpası və ya dayandırılması, təsis sənədlərində dəyişikliklərin edilməsi.
  • Banklarda hesabların açılması;
  • Obyektin uçota qoyulması və uçotdan çıxarılması;
  • Kassa aparatlarının qeydiyyatı;
  • Müəssisənin ƏDV məqsədləri üçün qeydiyyatı və qeydiyyatın ləğvi;
  • Gömrük orqanlarında şirkətin maraqlarının təmsil edilməsi;
  • Möhür və ştampların hazırlanması;
  • Digər xidmətlər.
Aksept

Aksept — Müəyyən şərtlərlə müqavilə bağlanması təklifinə razılıq. Əmtəə və xidmətlər üzrə nağdsız hesablaşmalarda alıcının haq-hesab və əmtəə sənədləri əsasında və yaxud əmtəəyə görə ödənişə razılıq verməsi

Aksiz markası

Aksiz markası – Aksizli malların idxalı, istehsalı, satışı və dövriyyəsinə vergi nəzarətinin həyata keçirilməsi məqsədilə həmin mallara kağız daşıyıcıda yapışdırılan nəzarət markasıdır.

Aksiz vergisi

Aksiz vergisi — müəyyən kateqoryaya əsasən yüksək gəlirli istehlak məhsulları üçün (məsələn, alkoqol, tütün, dəbdəbəli mallar, qiymətli metallar və b.) təyin edilən ən çox yayılmış dolayı vergilərdən biridir. Aksiz vergisi yüksəkrentabelli məhsul istehsalından əldə olunan mənfəəti büdcə gəlirinə əlavə etmək məqsədilə qoyulur. Aksiz dərəcələri hökumət tərəfindən təsdiqlənir və bütün ölkə ərazisində vahid qaydada tətbiq olunur.

Vergi Uçotu Xidmətləri

“VM Consulting” MMC şirkəti vergi uçotuna dair hüquqi və fiziki şəxslərə konsultasiya və təlimat xidmətləri təklif edir. Bu xidmətlər, şirkət və fərdi şəxslərin vergi qanunvericiliyinə uyğun olaraq fəaliyyət göstərməsinə kömək edir. Bu xidmətlərə vergi üzrə konsultasiya, vergi auditləri, hər hansı bir vergi sınağından keçmə ilə bağlı müdafiə, vergi planlaması, vergi üzrə müraciətlər və vergi uçotuna dair başqa xidmətlər daxildir.

Bundan başqa, şirkət müştərilərə vergi qanunvericiliyinə uyğun olaraq müvafiq vergi və rəqəmsal uçotlara dair hesabat hazırlamaq və təqdim etmək üçün də dəstək təmin edir. Bu, müştərilərin vergi öhdəliklərini vaxtında və düzgün şəkildə yerinə yetirmələrini təmin edir.

“VM Consulting” MMC, müştərilərinin vergi uçotu prosesini idarə edərək onların vergi ödəmələri ilə bağlı qarşılaşdıqları çətin durumdan çıxmalarına kömək edir, fərdi və korporativ müştərilərinin maliyyə məsələlərində rahatlıq və əminlik hiss etmələrini təmin edir.

Alıcı bazarı

Alıcı bazarı – bazarda təklifin tələbi üstələdiyi vəziyyətdir. Belə vəziyyətin yaranması iqtisadi baxımdan istehlakçılar üçün faydalıdır.

Amortizasiya

Amortizasiya — istehsalın əsas vasitələrinin dəyərinin tədricən malın maya dəyərinə keçirilməsidir (onların maddi və ya mənəvi cəhətdən köhnəlməsi ilə əlaqədar olaraq). Daha sadə desək, istənilən şirkət nəsə alır – texnika, alətlər, daşınmaz əmlak, nəqliyyat. Zaman keçdikcə bütün bunlar köhnəlir. Yenilənmə üçün pula ehtiyac yaranır. Onları haradan almaq olar? Amortizasiya – maddi aktivləri qorumağın ən sadə və effektiv yoludur.

“Amortizasiya” termini latın dilində “amortizatio” sözündən yaranıb və “borcu ödəmək” mənasını verir. Amortizasiyanın mahiyyəti ondan ibarətdir ki, təşkilat amortizasiya vəsaitləri sayəsində tədricən obyektin əvvəlki dəyərini bərpa edir. Bu proses aşağıdakı kimi baş verir:

  1. Təşkilat nəsə alır (daşınmaz əmlak, avtomobil, peşəkar avadanlıq);
  2. Satınalmanın dəyəri müəyyən edilir;
  3. Təşkilatın istehsal etdiyi əmtəə və ya xidmətin yekun qiyməti formalaşdırılır;
  4. Müntəzəm ödənişlər həyata keçirilir.

Daha sonra aktiv köhnələndə şirkət onu ya ləğv edə, ya da yenisi ilə əvəz edə bilər. Amortizasiya ödənişlərinin faizi köhnəlmə növündən asılıdır. Əgər obyekt bir neçə köhnəlmə növünə məruz qalırsa, amortizasiya əmsalı maksimum səviyyədə olacaq.

Arbitraj

Arbitraj – iqtisadi məhkəmədir. Arbitraj iqtisadi mübahisələri (müqavilə şərtlərinin pozulması, mülkiyyət hüququnun tanınması, zərərin ödənilməsi, bəzi dövlət aktlarının qanunsuzluğunun aşkar edilməsi, iflasa uğrama ilə bağlı məsələlər və s.) və başqa təsərrüfat problemlərini araşdıran məhkəmə orqanıdır.